cap. 10

Súbit après minjat tornero da solet sus la plaja.

M’assetero dessot la tenda. La mar era já vengua blòi escur. Aquel jorn, pasmenc, en començant da gaires mètres da la riba fins a l’asuelh, las cimas de chasque onda auçavon chascuna un plumalh pus candi de la neu. L’aura soflava sempre dal larg, mas aüra un pauc de travèrs. Se auçavo lo binòcle militar de mon paire en maniera da enquadrar l’esperon de la Punta di Pesaro que sarrava l’arc de la baia a ma drecha, lo veïu plegar amont aut lhi tròncs di pins, lhi despenchenar salvatjament las chabeladuras. Possats d’aquel que dison lo vent grèc de l’après-metzjorn, lhi lòngs cavalons venion anant a rangs sarrats e successius. Derant que comencesson a reduire l’autessa di lors cimiers d’escuma fins a lhi far desparéisser esquasi dal tot enti darriers mètre, pareission se lançar a l’assaut de la terra fèrma. Cojat sus la chaise longue, sentiu lo sord picar des ondaas còntra la riba.

Lo desèrt de la mar, d’ente eron despareissuas decò las velas des barcas da pèscha (l’endeman matin, qu’era diamenja, las auria vistas rinjaa lo mai al lòng des banquinas di pòrts-canal de Rimini e de Ceseneatico), respondia al dèsert autant complet de la plaja. Dessot una tenda ren luenha da la nòstra qualqu’un fasia anar un gramòfon. Saberiu pas dir que música foguesse: benlèu de jazz. Per mai de tres oras restero parelh, abo lhi uelhs plantats sus un vielh peschaor de telinas qu’era a sarclar lo fons de la mar aquí derant, a gaire distança da l’eissuch, e abo aquela música dins las aurelhas, ren menc trista e infatigabla. Quora m’aucero, pauc après cinc oras, lo vielh contuniava encara a cerchar sas telinas, lo gramòfon a sonar. Lo solelh avia eslonjat d’un baron las ombras des tendas e di ombrelons. Aquela de l’ombrelon de Fadigati de bèl avant truchava esquasi l’aiga.

Dal cant de la mar, la reonda derant lo Grand Hotel confinava directament abo las dunas. A pena lhi butero lo pè, notero d’abórd Fadigati assetat sus una des banchinas de ciment derant l’eschalier fòra de l’aubèrge.

Decò el me veiet.

“Bonjorn,” disero, en m’avesinant.

Indiquet la banchina.

“Perqué vos setatz pas? setatz-vos un moment.”

Obediero.

Portet la man al sacochin dins la jaca, ne’n traiet un paquet de nacionalas e me l’ofret.

Ental paquet eron restaas ren que doas cigarretas. S’aviset qu’esitavo a aceptar.

“Son de Nacionalas!” exclamet abo un lamp d’estrange fanatisme dins lhi uelhs.

Sus la fin comprenet la rason de mon incertessa e sorriet.

“Òh, prenetz, prenetz masque! Da bòns amís: una per vos e una per mi.”

En sublant sus l’asfalt de la corba, una màquina irrompet sal plaçal. Se tractava d’una Fiat 1500, una berlina grisa.

“Creo que me chalarè anar,” disero.

Totun prenero una des doas cigarretas.

Notet mi sòcles.

“Veo que venetz da la plaja. Qui sa que bèla mar, encuei!”

“Bò, mas ren per far lo banh.”

“Que vos vene jamai en ment de vos plonjar derant d’una cèrta ora, me racomando!” exclamet. “Sietz un jove, aurètz un còr de segur excellent, mas la congestion fosea, tac, estronça bèla lhi pus robusts.”

Me tendet l’alumeta avisca.

“E aüra avetz qualque apontament?”

Lhi respondero que ero atendut per sieis oras dai joves Lavezzoli. Per aquela ora avíem fixat lo champ da tennis darreire lo Caffè Zanarini. Era ver que mancava encara una vintena de minutas a sieis oras, mas deviu passar da maison, me chambiar, prene la raqueta e las balas. En soma, temiu de pas arribar pontual.

“E esperem que Fanny se bute pas en tèsta de venir decò ilhe!” jontero. “La maire la laissaria pas anar derant de lhi aver refach las treças, abo lo resultat que perderiu autras dètz minutas bònas.”

Dal temp que parlavo, lo veiero empenhat dins una curiosa manòbra. Destachet la Nacionala da las labras per puei l’aviscar da l’autre cant, aquel de la marca. Puei campet lo paquet vueit.

Masque an aquela mira m’apercebero que lo terren derant nosautri era semenat de gios de cigarretas, mai d’una dotzena.

“Avetz vist coma fumo?” diset.

“Jà.”

Una demanda me brusava: “E Deliliers?”. Mas ne’n foguero pas capable.

M’aucero en pè e lhi tendero la man.

“Derant fumàvetz pas gis, se m’esbalho pas.”

“Cèrcho decò mi de donar mon modèst contribut a la difusion dal... mal de gola,” rechinhet miserablament. “Ai pensat que me convenia.”

M’elunhero de qualque pas.

“Avètz dich lo champ da tennis da pè a lo Zanarini, no?” me criet après. “Vai sauber, magara pus tard venerei vos admirar.”

Coma resultet d’aquí a gaire, a Deliliers era pas capitat ren de grau. Aquò, en sostança: que non pas far lo banh a Riccione, de ponch en blanc lhi era vengut vuelha de lo far a Rimini, ente, a l’autessa de l’Hotel Vittoria, conoissia cèrtas sòrres de Parma. Avia pilhat la màquina e via, era despareissut sensa nimanc se sagrinar de laissar doas rigas per lo companh d’estància. Era tornat a l’entorn de uech oras – contet la senhora Lavezzoli que, abo l’òme, se trobava per cas dins lo foier dal Grand Hotel a beure un aperitiu -. Tot d’un crèp avion vist “aquel Deliliers” atraversar l’atri a grands pas, nier ental morre, e abo Fadigati esquasi en larmas a las còstas.

Foguet Deliliers a m’aprochar aquel sera mesme sus la terrassa dal Grand Hotel.

Lhi ero vengut abo mi parents e lhi abituals Lavezzoli, l’avocat e la frema. Encara guichit dal tennis, m’anava pas de balar. Escotavo en silenci la senhora Lavezzoli, que, ben que ignoresse pas certament qué tant la causa polguesse nos ferir, s’era butaa a devisar abo de pretensions de “objectivitat” de la Germània Hitleriana, en sostenent que chalia finalament se decíder a ne’n reconóisser “l’innegabla grandessa”.

“Ma pilhatz-vos garda, senhora, que vòstre Dollfuss pareis que l’aie liquidat pròpi Hitler,” disero abo un recanh.

Se sarret dins las espatlas.

“Çò que vòl dir!” bofet.

Prenet l’expression complasua e indulgenta de la magistra d’escòla dispausaa a justificar al premier de la classa qual se sie tavanada.

“Malaürosament son las exigenças de la política,” contuniet. “Laissem istar las simpatias o las antipatias personalas. Lo fach es qu’en cèrtas circonstanças un Cap d’Estat, un Estatista da bòn denh d’aqueste nom, per lo ben e lo vantatge de son Pòple deu decò sauber passar sús las delicatessas de la gent comuna... de la pichòta gent coma nosautri.”

E auguet un sorís plen d’orguelh, en net contrast abo aquelas darrieras paraulas.

Boliversat, mon paire durbet la gola per dir qualquaren. Mas coma de costuma la senhora Lavezzoli lhi donet pas lo temp. Abo l’aire de chambiar devís, e en s’adreçant directament a el, era já passaa a expausar lo contengut d’un “interessant” article apareissut ental darrier numre de la “Civiltà Cattolica”, firmat dal celèbre Padre Gemelli.

Lo tèma de l’article era la “sobrevielha e sobrevexaa question juive”. Second Padre Gemelli – reportava la senhora –, las recorrentas persecucions, dont lhi “israelits” venion fachs objècts da tuchi lhi cants dal mond despuei dui mila ans, polion pas èsser explicaas que coma de senhs de l’ira celèsta. E l’article se sarrava abo aquesta demanda: es lécit al cristian, e mai son còr repunhe, se compren, qual se sie idea de violença, avançar un judici sus lhi eveniments ístòrics a travèrs lhi quals s’exprime manifestatament la volontat de Diu?

An aquel ponch me tirero sus da la poltroneta de salitz e sensa tanti compliments m’eclipsero.

Abo aquò ero abo l’eschina apojaa a l’uissiera de la granda veiriera que separava lo salon da dinar da la terrassa, e l’orquèstra avia tacat, se m’esbalho pas, Blue Moon.

Ma tuu... pallida luna, perchée...

Sei tanto triste, cos’èe...

Chantava la mesma vòutz melicosa. An un bòt sentero dui dets me picar sus un’espatla.

“Chao,” faset Deliliers.

Era lo premier bòt, a Riccione, que m’adreçava la paraula.

“Chao,” respondero. “Coma vai?”

“Encuei un pauc mielh,” diset en guinhant.”E tu çò que fas?

“Leso... estudio...” mentero. “Ai dui exams da donar a octobre”.

“Eh jà!” sospiret Deliliers, en se gratant pensierosament abo lo det pichòt entre lhi pèls lusents de brilhantina.

Mas lhi n’emportava pas ren. D’un crèp son morre chambiet d’expression. A vòutz bassa, abo l’aire de me revelar un secret important, e en se guinchant vinca tant a las espatlas coma se crenhesse de venir sorprés, me contet en gaires batuas dal banh fach a Rimini e des doas filhas de Parma.

“Perqué lhi venes pas decò tu, deman matin, en veitura? Mi lhi torno. Ven, dai, ajue-me! Puei pas anar abo doas filhas dins un bòt. E quite-la d’estudiar!”

Fadigati apareisset al fons dal salon, en smoking. En torzent lhi uelhs míops darreire las lents, s’agachava a l’entorn. Ente era la jaqueta blancha de Deliliers? Creaa exprès per Blue Moon, la penombra tipo luna lhi empedia de destriar ben.

“Mah,”, disero, “sai pas se polerei.”

“T’atendo a l’aubèrge.”

“Cercharei de venir. A que ora partem?”

“A nòu oras e mesa. D’acòrdi?”

“Bò. Mas sensa empenh.”

Fasero senh abo lo menton a Fadigati.

“Te vòlon.”

“Alora d’acòrdi, eh?” faset Deliliers, en virant sus lhi tacs e en anant vèrs l’amís en tren de netear febrilament las barícolas abo lo mochet.

E d’aquí a qualque seconda lo brui inconfondible de l’Alfa Romeo se levet dal plaçal en dessot a avertir tot l’aubèrge que lhi dui “esposins”, benlèu per festejar dins la maniera pus denha l’avengua reconciliacion, avion decidat de se concèder una serada excepcionala.