cap. 11

L’endeman matin, m’o chal adméter, foguero temptat per qualque moment d’anar a Rimini abo Deliliers.

Çò que pus m’atirava era la corsa en veitura al lòng de la via litorànea. Mas puei? – comencero a dir-me esquasi súbit –. Aquelas sòrres de Parma que tipas eron, verament? Eron de filhas qual se sie da menar tot drech dins la pineda, o doas senhorinas de bòna familha da entretenir sus la plaja dessot lhi uelhs vigilants de un’autra senhora Lavezzoli? Dins un cas coma dins l’autre (ben que foguesse pas dal tot impossibla una eventualitat intermèdia...), me reputavo pas pro amís de Deliliers per acceptar a còr legier son envit. Estrange. Deliliers m’avia pas jamai demostrat ni tant de simpatia ni una vera consideracion, e per còntra aüra me demandava, esquasi me suplicava, de l’acompanhar a fremas. Da bòn estrange. Lhi tenia pas sustot a far sauber en vir, per cas, en se servent de mi, que el abo Fadigati era ensem non pas per vici, mas ren que per se pagar la vilejadura, e que totun lhi preferia totjorn una filha?

“Va’là, patàca!” borbotero a la romanhòla, já decidat a restar.

E gaire pus tard, sus la plaja, en entreveient de luenh lo doctor dessot l’ombrelon, abandonat a una solituda que d’un crèp me pareisset immensa, ensoanhabla, me sentero intimament repagat de la renóncia. Non pas m’associar a qui lo tradia e l’esfruchava, aviu saubut resíster, lhi gardar un mínim de respèct.

Un moment derant que rejonhesse l’ombrelon, Fadigati se viret.

“Ah, sietz vos,” diset, mas sensa sorpresa. “Sietz gentil a me venir far vísita.”

Tot en el exprimia la fatiga e la dolor d’una rusa recenta. Malgrat las probablas promessas de lo sera derant, Deliliers a Rimini lhi era anat totun.

Sarret lo libre que istava lesent e lo pauset sus un escanh aquí da cant, metz a l’ombra e metz al solelh. Era pas lo mesme libre jaun, mas un opúscul prim, recubert d’un vielh papier floratjat.

“Çò que lesíetz?” demandero, en indicant l’opúscul. “De vèrs?”

“Agachatz, se voletz.”

Era un’edicion escolàstica dal premier chant de l’Iliada, acompanhaa da una traduccion interlineara.

“Mènin aèide teà peleiàdeo Achillèos,” recitet lentament, abo un sorís amar. “L’ai trobat dins la valisa.”

Mon paire e ma maire arriberon pròpi alora, ma maire en tenent Fanny per man. Levero un braç per lhi avertir de ma presença e fasero lo suble de familha: la premiera batua d’un Lied de Shubert.

Fadigati se viret, s’aucet a meitat da la chaise longue, se gavet lo panama abo deferença. Mi parents responderon ensem: ma maire en clinant secha la tèsta e mon paire en tochant abo dui dèts la visiera dal berret de tela blancha, nòu flamant. Capiero d’abòrd qu’eron descontents de me trobar en companhia de Fadigati. Quora m’avia vist, Fanny s’era viraa a demandar qualquaren a ma maire, de segur lo permés de me rejónher. Ma maire l’avia visiblament retengua.

“Coma es graciosa vòstra pichòta sòrre,” diset Fadigati. “Qué tanti ans a?”

“Dotze: uech ans justs menc de mi,” respondero embarrassat.

“Mas sietz en tres fraires, me pareis.”

“De fach. Dui mascles e una femèla. A quatre ans de distança l’un da l’autre. Ernesto, lo second, es en Anglatèrra...”

“Que morret intelligent!” sospiret Fadigati, en contuniant a agachar en direccion de Fanny. “E coma lhi ista ben aquel costumet ròsa! Es sempre un grand bonaür per una filheta aver de fraires já grands.”

“Es encara pro mainaa,” disero mi.

“Òh, se capís. Lhi auriu donat al pus dètz ans. D’autre cant vòl pas dir. Las filhetas se desvolopon totas dins un bòt. Veierètz que sorpresa... Fai lo gimnasi?”

“Bò, la tèrça.”

Sopatet la tèsta abo una malencònica deploracion coma se mesuresse dins el tota la fatiga e tot lo dolor que chasque èsser uman deu encontrar per créisser, per maürar.

Mas pensava já a d’autre.

“E lhi senhors Lavezzoli?” demandet.

“Mah. Creo que aqueste matin lhi veierèm pas derant de metzjorn. Lhi a la Messa.”

“Ah, es ver, encuei es diamenja,” diset en ressautant.

“Abo aquò, quora es parelh,” jontet après un’autra pausa, mentre que s’auçava en pè, “venetz que anem salutar vòstri parents.”

Chaminérem flanc a flanc sus la sabla que començava já a brusar.

“Ai l’impression,” me disia entrementier, “ai l’impression que la senhora Lavezzoli aie pas tròp de simpatia per mi.”

“Mas no, creo pas.”

“En tot cas es sempre mielh, penso, profitar quora lhi es pas.”

Absents lhi Lavezzoli, mon paire e ma maire arriberon pas a perseverar dins lor clara intencion de restar reservats. Sobretot mon paire, dins gaire de temp entemenet abo lo doctor una conversacion de la màxima cordialitat.

Tirava un legier vent de tèrra, lo garbino. Ben que lo solelh auguesse pas encà rejonch lo zenit, la mar, dal tot libra de velas, apareissia já escura: un sòl compact, color plomb. Benlèu perqué de retorn da la lectura de l’Iliada, Fadigati parlava dal sentiment di Grècs e dal significat que second el chalia atribuïr a d’adjectius coma “purpurenc” e “violenc”, aplicats da Omèr a l’aiga de l’Ocean. Mon paire a son torn parlet d’Oraci, e donc des Òdas barbaras, que representavon, en polèmica esquasi quotidiana abo mi, son ideal suprem ental champ de la poesia modèrna. Devisavon entre ilhs tant d’acòrdi, en soma (lo fach que Deliliers devesse pas esponchar d’un moment a l’autre d’aiçai des cabanas evidentement fasia de ben a l’equilibri nervós dal doctor), que quora la familha Lavezzoli, frescha de messa, sobrevenet al complet vèrs metzjorn, Fadigati foguet capable d’endurar abo desivoltura las inevitablas flechaas de la senhora Lavezzoli en mai de rebàter a qualqu’una d’elas ren sensa eficaça.

Deliliers sus la plaja l’auríem pas pus vist: ni aquel jorn, ni aquilhi d’après. Da sas escorreguas en veitura jamai que tornesse derant de dui bots après mesanuech, e Fadigati, laissat solet abo el mesme, cerchava sempre pus sovent nòstra companhia.

Foguet parelh, donc, qu’en mai de frequentar dins las oras antimeridianas nòstra tenda (a mon paire en fons pareissia pas ver poler discúter abo el de música, de literatura, d’art, non pas de política abo la senhora Lavezzoli), prenet la costuma, l’après-metzjorn, quora auvia que mi e lhi filhets Lavezzoli lhi seríem anats, de venir al champ de tennis darreire lo Caffè Zanarini.

Nòstri flaps eschambis de balas a quatre, una cobla masculina còntra una mixta, de segur eron pas tals da entosiasmar. Se mi me la gavavo mediocrement, Franco e Gilberto Lavezzoli saubion just empunhar la raqueta. Quant a Cristina, puei, lor blonda, rosaa, delicaa pichòta sòrre de quinze ans (venia just de sortir da un collègi de mónias florentin, e l’entiera familha la portava en palma de man), coma juaira valia encara menc di fraires. S’era laissaa créisser a l’entorn de la tèsta una pichòta corona de pels que lo mesme Fadigati, un bòt, en admirant paternalament, avia definit “ a la àngel musicant de Melozzo”. Putòst que ne’n despenchenar un solet riçolin auria renonciat fins a chaminar. Autre que far atencion a l’estil dal drive o a far passar lo revèrs!

E pura, bèla se nòstre juec resultava tan escadent e enuiós, Fadigati semelhava l’apreciar un baron. “Bèla bala!”, “Fòra d’un det!”, “Dalmatge!”: era pròdig de laudas per tuchi, abo un coment, de bòts magara en còntratemp, totjorn prèst per chasque colp.

De bòts, en mai d’aquò, lo juec de bala languia un pauc tròp.

“Perqué fasetz pas una partia?” propausava.

“Per caritat!” se parava d’abòrd Cristina, en rosseant. “Se chapo pas una bala!”

El restava pas a l’escotar.

“Volontat e empenh!” proclamava festós. “Lo doctor Fadigati premiarè la cobla vincidora abo doas supèrbas botelhetas d’iranjada San Pellegrino!”

Corria a la cabana dal gardian, ne’n tirava fòra un gròs escanh camolat e branlant, aut almenc dui mètres, lo charreava a fòrça de braç d’un cant dal champ, puei se rampinhava dessús. Pauc a pauc l’aire nierava; son chapèl, còntralutz, apareissia entornat da un’aurèola de moschins. Mas el, penjat sus son joc coma un gròs aucèl, restava encara ailamont, a escandir un après l’autre lhi ponchs abo una vòutz metàllica, tenaça a complir fins a la fin son dever d’àrbitr imparcial. Era clar: saubia pas çò que far d’autre, coma remplir lo vueit terrible de las jornadas.