Já da na pèça aviu quitat de veire las constellacions familiaras a nòstre uelh. Saubiu qu’enti espacis celèsts lhi a d’estèlas dont lhi rais lhi buton de miliers e de milions d’ans per arribar sus la tèrra. Benlèu volàvem já a travèrs aquilhi espacis. Mi atediu qualquaren abo un’angoissa espaventosa que me crebava lo còr. E tot d’un crep un sentiment conoissut e mai que pus lesinhant m’a desvariat: an un bòt ai vist nòstre solelh! Saubiu que polia pas èsser nòstre solelh, aquel que a generat nòstra tèrra, e que nos trobàvem a una distança desmesuraa da nòstre solelh, mas, sai ren perqué, ero segur abo tot mon èsser que aquel era exactament lo mesme solelh que resplend sus la tèrra, una réplica e un sòsia d’el. Aquel sentiment dòuç e lesinhant a fach vibrar mon anma d’estrambòrd: la fòrça familiara de la lutz, d’aquela mesma lutz que m’avia generat, se reverberava dins mon còr en lo reviudant, e ai sentut la vita, ma vita de derant, per lo premier bòt après ma mòrt.

«Mas se aqueste es lo solelh, se aqueste es un solelh dal tot idéntic al nòstre», ai esclatat mi, «alora ente es la tèrra?». E mon acompanhator m’a indicat una pichòta estèla que lusia dins l’escur d’una lusor esmeraldina. Volàvem drech vèrs ela.

«Boquò son possiblas de talas repeticions dins l’univèrs, boquò es parelh la lei de la natura?... E se aquela ailen es la tèrra, possible que sie pariera a nòstra tèrra... dal tot pariera, paura, malaürosa, mas chara e eternament amaa, e capabla de suscitar un amor autant tormentós vèrs ilhe, bèla dins si filhs pus ingrats, coma la nòstra?...», ai bramat esmogut da un amor incontenible e apassionat per la tèrra de derant que aviu abandonat. L’image de la paura filheta que aviu ofendut es pareissua derant mi.

«Veierès tot», a respondut mon acompanhator, e dins sa vòutz ai percebut una nòta de tristessa. Mas nos arrambavon já al planeta. Derant mi uelhs s’engrandia de mai en mai e distinguio já l’ocean e lhi contorns de l’Euròpa, quora, tot d’un crep, un estrange sentiment de granda, sacra gelosia s’es viscaa dins mon còr: «Coma pòl exíster una tala repeticion e abo quala mira? Mi amo, mi puei amar masque aquela tèrra que ai abandonat, ente son restats lhi esbrinchs de mon sang, quora mi, ingrat, en me tirant un colp al còr ai tupit ma vita. Mas jamai, jamai ai quitat d’amar aquela tèrra, e bèla aquela nuech, en me congedant da ela benlèu l’amavo pus tormentosament que’en qual se sie autre moment. Exist benlèu la sufrença sus aquesta nòva tèrra? Sus nòstra tèrra polèm amar da bòn masque abo la sufrença e a travèrs la sufrença! Siem pas bòn a amar dins n’autra maniera e conoissem pas un autre amor. Mi vuelh la sufrença per amar. Vuelh, bruso da l’envea de baisar aüra, en me trempant de larmas, ren que aquela tèrra que ai laissat, e vuelh pas, accèpto pas la vita sus degun’autra!... ».

Mas mon acompanhator m’avia já abandonat. Tot d’un crep, sensa me’n avisar dal tot, m’ero pausat sus aquesta autra tèrra dins la lutz viva d’una jornada ensolelhaa, deliciosa, paradisíaca. Me trobavo, creo, sus una d’aquelas islas que formon l’archipèl grèc, o dins qualque luec sus las ribas d’un continent arramba an aquel archipèl. Òh, tot era exactament coma en cò nòstre, mas semelhava que d’en pertot tot brilhesse d’una lutz festosa e d’una granda, santa e finalament rejoncha serenitat. Una careceanta mar d’esmerald floteava calma còntra las ribas, las embraçant abo un amor evident, manifèst, esquasi conscient. D’àrbols magnífics e autíssims se dreiçavon dins tota l’esplendor de lor color, dal temp que lors innombrablas fuelhetas, ne’n siu convinçut, me salutavon abo lor bruire calm e careceant, e coma en murmurant sai pas qualas paraulas d’amor. Al metz de l’èrba lusion de flors dai colors vivaç e profumats. Lhi aucelets a ramaas transvolavon dins l’aire e, sensa me crénher, se pausavon sus mas mans sus mas espatlas en freteant joiosament còntra ma chara lors aletas dòuças e bateantas. E, finalament, ai entrevist e reconoissut lhi abitants d’aquela tèrra aürosa. Son istats ilhs a s’avesinar a mi en m’entornant e me baisant. Lhi filhs dal solelh, lhi filhs de lor solelh – òh, coma eron bèls! Aviu pas jamai vist sus nòstra tèrra una tala belessa dins un èsser uman. Benlèu masque dins nòstri filhets enti primíssims ans de lor enfança se pòl trobar un luenh e palli reflèx d’aquela belessa. Lhi uelhs d’aquilhi èssers aürós lusion d’una lutz viva. Lors charas resplendion d’intelligença e d’una sòrta de consciença complia e serena, mas eron de charas alègras; dins las paraulas e dins las vòutz d’aquelas personas ressonava una jòi mainadenca. Òh, sal colp ai comprés tot, tot, dal premier esgard! Aquela era una tèrra pas embrutia dal pechat, ente vivion de personas que avion pas pechat, e vivion dins un paradís semblable an aquel ente avion viscut, second las tradicions de tota l’umanitat, decò nòstri premiers reires que cheieron dins la colpa, abo la soleta diferença que aicí tota la tèrra era un únic e idéntic paradís. Aquelas personas se sarravon a l’entorn de mi en rient joiosament e me tractavon abo grinor; m’an menat abo ilhs e chascun volia me tranquilizar. Òh, m’an pas demandat ren, mas era coma se saubesson já tot, aquò m’es semelhat, e volguesson chaçar al pus lèst la sufrença da mon morre.