Cap. I – 1ª part

Siu un òme ridícul. Aüra puei dison que siu fòl. Aquò seria un avançament de grad, se per ilhs restesse pas totjorn ridícul coma derant. Mas d’aüra enlai m’enrabiu pas pus, aüra tuchi me son chars, bèla quora rion de mi; de mai, alora, per qualque motiu, me son fins a mai particularament chars. Rieriu abo ilhs bèla que mi, ren de mi, mas per amor d’ilhs, se provesse pas tant de tristessa a lhi gachar. Siu trist perqué ilhs conoisson pas la veritat, dal temp que mi la conoisso. Òh, coma es dur èsser lo solet a conóisser la veritat! Mas aquò ilhs lo comprenerion pas. No, lo comprenerion pas.

Derant, ensita, me chalmia un baron lo fach de paréisser ridícul. Ren de paréisser, d’èsser ridícul. Siu totjorn istat ridícul, e lo sai, benlèu, fins da quora siu naissut. Benlèu já a sèt ans saubiu d’èsser ridícul. Après ai estudiat a l’escòla, puei a l’universitat, e mai estudiavo mai empreniu qu’ero ridícul. Parelh que tota ma sciença universitària, fin finala, me semelhava exíster ren que per me demostrar e m’explicar, man a man que l’aprofondiu, qu’ero ridícul. Coma dins lhi estudis, parelh es istat dins la vita. Chasque an creissia e s’afortia dins mi la consciença de mon èsser ridícul dessot tuchi lhi aspècts. De mi riïon tuchi e sempre. Mas degun d’ilhs saubia ni suspectava que se lhi avia una persona al mond que mielh de tuchi lhi autri saubia d’èsser ridícula, aquela ero mi, e era pròpi aquò que me fasia pus ràbia, que ilhs lo saubesson pas, ben que la colpa foguesse mia: de fach siu istat totjorn talament orgulhós que jamai e per ren al mond ai volgut confessar-lo a qualqu’un. Aquel orguelh es creissut dins mi abo lhi ans e, se foguesse arribat que derant qui se sie me foguesse permés de reconóisser qu’ero ridícul, aquel sera mesme, sus dui pè, me seriu fracassat la tèsta abo una rivoltèla. Òh, coma sufriu dins mon adolescença al pensier de pas resíster e d’avoar an un bòt qualquaren ai companhs! Mas despuei que siu intrat dins la jovenessa, ben que chasque an me convincesse de mai en mai de mon orribla qualitat, totun, qui sa perqué, siu vengut un pauc pus pasi. Pròpi “qui sa perqué”, daus que fins a aüra l’ai pas encara descubèrt. Benlèu perqué dins mon anma es creissua un’angoissa terribla per una circonstança que d’aüra enlai me sobrava infinitament e precisament per la convincion que aviu rejonch que da pertot ental mond tot es indiferent. Fasia un pauc de temp que lo suspectavo, mas la plena convincion m’es vengua, sai pas coma, tot d’un crep aquest an. Tot d’un crep ai sentut que per mi seria istat indiferent que lo mond existesse, o que lhi auguesse pas agut ren de degun cant. Ai començat a sentir e a avertir abo tot mon èsser que aüra, a mon entorn, existia pas ren. D’abòrd m’era semelhat totjorn que, almenc, ben de causas foguesson existuas derant, mas puei ai descubèrt que bèla derant existia pas ren, mas, qui sa perqué, m’era masque semelhat parelh. Pauc a pauc me siu convinçut que nhanca d’aüra en anant existerè pas jamai ren. Alora, d’un crep, ai quitat de m’enmalir abo la gent e ai començat esquasi a pas m’avisar d’ela. Aquò se manifestava da bòn dins las sotisas pus insignificantas: arribava, per exèmple, qu’en chaminant per charriera truquesse lhi passants. E ren perqué foguesse absorbut dins qualque pensier: a çò que auriu degut pensar? An aquel temp aviu dal tot quitat de pensar. Tot m’era indiferent. E magara auguesse resolgut mi problèmas! Nhanca un, ensita, n’aviu resolgut, e qué tanti n’avia! Mas tot m’era vengut indiferent e tuchi mi problèmas s’eron elunhats. E es istat après aquò que ai descubèrt la veritat. L’ai descubèrta ental novembre passat, e precisament lo tres de novembre, e da aquel moment recòrdo chasque instant de ma vita.