Quatre soldats. E eron fachs de bòsc e de fam e de tèrra. De celha e d’estant e de pels de barba. Quatre soldats. E sus lor rugion las granadas e se lançavon en mordent e en japant coma de nier velen dins la nuech. Lo bòsc de lors quatre morres esperduts se ne’n istava angulós e immòbil ental tramolum luminós de la lampa a ueli. Masque quora las bombas ailai en aut mandavon un bram e esclopavon en japant afrosament, alora una d’aquestas tèstas de bòsc riïa. E darreire las autras, grisas, fasion un recanh. E la lutz de la lampa a ueli se plegava, coma en se perdent de coratge.

Quatre soldats.

Puei al metz di pels de la barba s’estorzeron dui senhs ros bluastres: mon Diu. Aicí lhi a pròpi ren da manca de arar de prima. E nianca d’enleamar, diset raucha na vòutz da la tèrra.

Un se virava segur na cigarreta: esperem que aqueste sie ren un champ de rabas. Las òdio a mòrt, las rabas. Mas per exèmple, vosautri coma lhi trobatz lhi ravanins? Ravanins fins a la fin de ti jorns?

Las labras nissas se sarreron: se masque lhi auguesse ren dedins lhi janins. Mas es parelh, chal ben acostumar-se.

Aquel ental canton diset: abo lo temp vai a finir que te ne’n acòrzes nianca pus.

Qui te lo ditz? demandet aquel que se virava la cigarreta, eh, qui te lo ditz?

Taseron per un moment. E ailai en aut lhi auguet un cresinament de mòrt dins la nuech. Abo d’azurs nerastres dins la neu. Se buteron mai a guinhar. En beicant lhi trauls sobre lors tèstas. Mas lhi trauls prometion pas ren.

Puei diset aquel en tuissent da son canton: Beh, veierèm. Poletz comptar-lhi. E aquel «comptar» salhet fòra parelh rauch que la lutz de la lampa a ueli tramolet.

Quatre soldats. Mas un, un disia pas ren. Fasia esguilhar lo det gròs chapuei e chabal. Chapuei e chabal. Chapuei e chabal. E se sarrava còntra lo fusil. Mas odiava pas ren parelh tant coma aquel fusil. Masque quora se sentia rugir sobre lors tèstas, alora se tenia estrech a nele. La lutz de la lampa a ueli se plegava coma en se perdent de coratge enti uelhs. Tot d’un crep aquel que se virava la cigarreta lhi donet un colp. Lo pichòt abo lo fusil que odiava se passet la man espaventat sus lhi pels de sa pàllia barba borrua a l’entorn de la gola. Son morre era fach de fam e d’estant.

Aquel que se virava la cigarreta diset: ehi, passe-me un pauc aquela sòrta de lume. D’abòrd, diset lo pichòt, e pilhet lo fusil al metz di janolhs. E puei butet fòra la man dal mantèl e embrinquet lo lume e lhi lo porzet. Mas ent aquel moment lo lume lhi esguilhet de man. E se tupet. Se tupet.

Quatre soldats. Lor respir era tròp afanós e tròp solenc dins l’escur. Alora lo pichòt esbrofet e abo la man se donet un colp sal janolh:

Filhs, ai un tramolim da far paor! Mas avetz vist? Lo lume d’un crep me chei da la man. Un maledet tramolim.

Lo pichòt riïa fòrt. Mas dins l’escur se sarret còntra lo còrp lo fusil que tant odiava. E aquel ental canton penset: lhi a degun entre nosautri, degun, que tramòle ren.

Mas aquel que se virava la cigarreta diset: ja, se tramòla tot lo jorn. Es per lo freid. Aqueste freid de la malora.

An un bòt una bomba rugisset dessobre lors tèstas e estracet la nuech e la neu.

Gaston tuchi lhi ravanins. Diset en guinhant aquel da las labras nissas. E se tenion tuchi ben estrechs a lhi fusils que odiavon. E riïon. Se la riïon en pensant a la valada sombra.