Lo mur

A la fin restarè masque lo vent. Quora tot sarè despareissut, las larmas, la fam, lhi motors e la música, masque lo vent existarè encà. Nele sobreviu a tot, a las peiras e a las vias, fins a mai a l’amor immortal. E son chant enti boissons despuelhats sarè na consolacion per nòstras tombas cubèrtas de neu. E enti seras d’istat fasarè l’ennamorat abo las flors graciosas, en las agitant abo sa música coma dins na dança encuei, deman, totdia.

Lo vent es la premiera e darriera granda sinfonia de la vita e son alen es l’etèrna melodia que envòusa la cuna e la caissa ensema. E da cant a si murmurs, a si sòns d’argent, a si besodeaments, a sas tempèstas e a si subles ren d’autre pòl durar. Nianca la mòrt, perqué lo vent chanta sus las crotz e sus lhi òs e ente arruba son chant, ailai es la vita. Perqué las flors son dins son domini e ensema pòlon rire de la mòrt ossua, las flors e lo vent.

Satge es lo vent, perqué a l’atge de la vita. Satge es lo vent, perqué pòl soflar abo fòrça e abo doçor, se masque lo vòl.

Son alen es de fòrça e pas ren pòl empachar-lo.

Era un vielh mur solet tot ceolat que un temp avia fach part de na casa. Aüra se ne’n istava aquí trambaleant e cerchava abo si uelhs chavats de donar un sens a sa vita. En s’enauçant dins l’escur dal cèl, menaçant, úmil, abandonat.

Quora lo vent de lo sera lo pilhet dins si braç còtis trambaleet un pauc, en sospirant. Aquilhi abraç eron chauds e còtis, perqué lo mur era vengut vielh e tot flacat e trist. Lhi abraç dal vent lhi fasion ben, eron parelh còtis, tant que faset n’autre sospir*.

Çò que t’arruba? lhi demandet grinós lo jove vent.

Me sento solet. Ai pus un sens. Siu mòrt – sospiret lo vielh mur.

Eh sí, sies trist perqué t’an desmentiat. Tu lhi as protejuts per tota na vita, lors cunas, lors mariatges, lors caissas. Mas lor t’an desmentiat. Sagrinete pus de lor, lo mond es ingrat – tot aquò saubia lo jove vent que era tan satge.

Fa-la finia! – lo chisset lo vent.

Coma saria? lhi chamet lo mur de remand.

Venge-te – murmuret lo vent.

E coma? volet sauber lo mur.

Acrasa – lhi murmuret aquel avenent.

Perqué? lhi demandet lo mur de remand.

Alora lo jove vent pleguet lo vielh mur un pauc pus en anant, tant que si òs enregdits cruisseron e nele veiet coma a si pè ailai en bas lhi òmes lhi passesson da cant en prèssa, lhi òmes ingrats. E tramolava dins tot lo còrp, lo vielh mur abandonat, quora reveiet lhi òmes e chamet al vent: acrasar? Mi –poleriu – acrasar?

Te plasaria? Segur que pòs – sentenciet coma un oracle lo vent satge coma lo mond.

Vuelh temptar – sospiret lo mur – bò!

Alora acrasa! criet lo vent e l’embrinquet dins si braç e lo pleguet e se sarret còntra nele e lo solevet un pauc e lo rompet. Puei abandonet la presa e lo mur acraset.

S’esporzet tot en anant. La via ailen dessot nele fermiseava d’aquilhi òmes ingrats, desmentiós e desleals, dont era istat tota la vita un mur fedèl. E quora veiet aquilhi òmes tan minúscols e diligents fermisear ailai en bas, d’un crep desmentiet son òdi e sa venjança. Perqué en veritat nele a lhi òmes volia ben, an aquilhi òmes pichonets ailen que fermiseavon sus la via. E lhi engravet e volet temptar al darrier moment de butar-se torna drech.

Mas lo vent istava ben en gàrdia. E donet al vielh mur plen malandres un cauç que lo faset ruïnar abo un suble estrident e un grand fracàs sus la via!

Macet na frema anciana e dui filhets e un jove que istava tornant a casa da la guèrra. Posset un bram, aquel vielh mur murent e brisat e chamet al jove vent abo son darrier cruissent sospir:

Perqué? Perqué as fach aquò? Lo sas que mi lhi amavo!

Mas lo vent riet quora foguet finia per lo mur. Avia de fòrça da vénder, nele, e era vielh coma la satgessa dal mond. Riet de la vita, perqué saubia que devia anar a finir parelh. Avia pas de còr, aquel vielhíssim jove vent.

Mas polia decò s’entenerir, se volia. E parelh son chant acompanhet ental sòm etèrn lo vielh mur, que mueret entre lhi sospirs per aver maçat quatre èssers umans.

Ma puei se butarè mai a rire, lo jove vent, perqué nele sobreviu a tot: a las peiras e a las vias e fins a mai a l’amor immortal.

*Lo lector tene present que la paraula “mur” (coma d’autre cant, la paraula “flor”) en tedèsc es de genre femenil: “die Mauer” – “die Blume”. D’aicí polem mielh esplegar-nos lo comportament cavaleresc o fins a mai galant dal “vent”, masquil sia dins nòstra lenga (ndt.: l’italian) que dins aquela de Borchert (“der Wind”).